1. Сохти атом ва моддаҳои соддаи ғайриметаллҳо ва металлҳо бо чӣ фарқ мекунанд?
2. Дар асоси системаи даврӣ қонуниятҳоеро, ки тағйирёбии хосиятҳои оксиду барқароршавии ғайриметаллҳоро муайян мекунанд, шарҳ диҳед.
3. Хосиятҳои химиявии ғайриметаллҳои муҳим ва истифодабарии онҳоро баён кунед.
4. Дар тағйирёбии хосиятҳои оксидҳои кислотагӣ дар даврҳо ва гурӯҳҳо кадом қонуният мушоҳида мешавад?
5. Формулаи оксидҳои кислотагии зерин дода шудаанд: a) N₂O₅, CO₂, Cl₂О₇ ва SO₃; б) P₂O₅, As₂O₅, N₂О₅ ва Sb₂O₅. Онҳоро бо тартиби афзудани хосиятҳои кислотагиашон ҷойгир намоед.
6. Хосиятҳои фарқкунанда ва монандии кислотаҳои нитрат ва сулфатро нишон диҳед.
7. Дар вақти таъсири мутақобили кислотаи консентронидаи сулфат бо оҳан дараҷаи оксидшавии сулфур аз +6 то +4 тағйир меёбад. Муодилаи мувофиқро тартиб диҳед.
8. Барои чӣ пайвастагиҳои ҳидрогении бухорнашаванда аз пайвастагиҳои ҳидрогении бухоршаванда фарқи калон доранд?
9. Муодилаи реаксияҳоеро тартиб диҳед, ки бо ёрии онҳо табаддулоти зерин иҷро шавад:

    Муодилаҳоро бо тарзи кӯтоҳ ва пурраи ионӣ тасвир кунед.

Ҳал:

 

Намунаи ҳалли масъалаҳо

1) Чанд ҳаҷм обро бо чанд ҳаҷм маҳлули 96%-и H₂SO₄ (р=1,84г/см³) илова намоем, ки маҳлули 15% H₂SO₄(P=1,1 г/см³) ҳосил шавад?

Ҳал.
     Ҳаҷми маҳлули 96%-и H₂SO₄-ро бо X ишора мекунем. Он гоҳ массаи он ба m_M1=p₁·X баробар аст.
     Аз таърифи ҳиссаи массавӣ массаи кислотаи сулфатро дар маҳлули аввала меёбем:

    Ҳаҷми оби ба маҳлули аввала ҳамроҳ кардашударо бо У ишора мекунем. Он гоҳ ҳаҷми маҳлули дуюм ба X + У баробар мешавад. Массаи ин маҳлул ба

баробар аст.
    Аз таърифи ҳиссаи массавӣ формулаҳои зерин бармеоянд:

    Муодилаҳои (4) и (6)-ро баробар карда, ба он массаи кислотаи сулфатро мегузорем. Он гоҳ аз муодилаи (2) ҳосил мекунем:

    Қиматҳои ададӣ гузошта, ба муодилаи зерин меоем:

     Яъне, агар ба ҳар як ҳаҷм маҳлули 96%-а 9,7 ҳаҷм об илова намоем, маҳлу ли 15%-а ҳосил мешавад.
     Ҷавоб: (як ҳаҷм кислота, 9,7 ҳаҷм об)

2) Аз маҳлуле, ки дар 100 мл об 2 г омехтаи хлориди натрий ва йодиди натрий дорад, 1 л хлори газмонандро гузарониданд. Маҳлули ҳосилшударо буғронӣ намуда, таҳшиниро дар ҳарорати 200-300°С тафсониданд. Дар натиҷа 1,78 г таҳшинӣ боқӣ монд. Массаи намакҳо дар омехтаи аввала ёфта шавад.
Ҳал.
    Чӣ хеле ки ба мо маълум аст, хлориди натрий бо хлор ба реаксия намеравад. Пас, массаи омехта аз ҳисоби хориҷшавии йод 2-1,78=0,22 г кам мешавад. Агар массаи хлорро бо X ишорат кунем, пас, массаи йоди хориҷшуда аз массаи хлор 0,22 г зиёда аст, яъне m_j2 = X + 0,22 . Ин ифодаро ба муодилаи реаксия гузошта, муодилаи зеринро тартиб медиҳем:
     Массаи йодиди натрии ба реаксия дохилшавандаро ба воситаи массаи

хлори ба реаксия дохилшуда        ва массаи оби ҳосилшуда       ифода карда метавонем. Ин ду ифодаро баробар намуда ҳосил мекунем:

      Аз рӯи массаи хлори ба реаксия дохилшуда массаи йодиди натрийро меёбем:

     Ҷавоб: 0,36 г NaI, 1,64 г NaCl.

3) Дар 100 г маҳлули 91%-и кислотаи сулфат чанд грамм SO₃-ро ҳал намоем, ки олеуми 30%-а ҳосил шавад?
Ҳал.
    Массаи SO₃-и зарурӣ аз ду қисм иборат аст: қисми аввал массаи SO₃-е мебошад, ки бояд бо оби боқимонда дар маҳлули 91%-аи H₂SO₄ таъсири мутақобил намояд ва қисми дуюм массаи SO₃ мебошад, ки барои ҳосил намудани олеуми 30%-а зарур аст.
    Барои муайян намудани қисми аввали SO₃, дар аввал, миқдори оби дар 100г маҳлули 91%-и кислотаи сулфат мавҷудбударо меёбем ва сипас, миқдори кислотаи сулфатеро, ки ҳангоми ҳалшавии қисми аввали SO₃ дар маҳлули 91%-и H₂SO₄ ҳосил мешавад, муайян мекунем.
    Азбаски ҳиссаи массавии H₂SO₄ дар маҳлул ба 91% баробар аст, он гоҳ ҳиссаи массавии об ба 9% баробар мешавад. Массаи об ва H₂SO₄-ро меёбем:

    Муодилаи реаксияро навишта ҳосил мекунем:

    Массаи умумии кислотаи сулфат, ки барои ҳосил намудани олеум ҳамчун ҳалкунанда хизмат мекунад, ба суммаи массаҳои кислотаи сулфати ҳосилшуда ва кислотаи сулфати дар маҳлул буда баробар аст:

 

     Микдори SO₃-и барои ҳосил намудани олеуми 30%-а зарурро аз таносуби зерин меёбем:

    Ҷавоб: 100 г SO₃