1. Сохти атоми металлҳо аз сохти атоми ғайриметаллҳо бо чӣ фарқ мекунад ва ин дар хосияти химиявии онҳо чӣ хел инъикос мешавад?
2. Дар асоси сохти атом, хосиятҳои умумӣ ва фарқкунандаи металлҳоро шарҳ диҳед.
3. Аз оксиди оҳан Fe₃O₄ оҳанро бо усули алюминотермӣ ҷудо намудан мумкин аст. Муодилаи ин реаксияро тартиб дода, гузариши электронҳоро нишон диҳед.
4. Муодилаи реаксияҳоеро, ки бо ёрии онҳо оҳанро аз пирит (FeS₂) ҳосил намудан мумкин аст, тартиб диҳед.
5. Бериллий ва магний, дар як гурӯҳи системаи даврии элементҳои химиявии Д.И. Менделеев ҷойгир мебошанд, лекин хосиятҳои химиявии ин металлҳо хело фарқкунандаанд. Сабаби онро муайян кунед. Ҷавоби худро бо муодилаи реаксияҳои мувофиқ исбот намоед.
7. Хосият ва истифодабарии мисро баён кунед. Муодилаи реаксияҳои мувофиқро нависед.
8. Хосият ва истифодабарии руҳро баён кунед. Муодилаи реаксияҳои мувофиқро нависед.
9. Дар кадом асос дар техникаи муосир титан яке аз металлҳои муҳим ба шумор меравад.
10. Барои хром ва пайвастагиҳои он кадом дараҷаҳои оксидшавӣ хос аст? Мисолҳо биёред. Нақшаи ҷойгиршавии электронҳоро дар атоми хром тартиб диҳед.
11. Муодилаи реаксияи оҳанро бо моддаҳои содда ва мураккаб тартиб диҳед. Гузариши электронҳоро нишон диҳед ва фаҳмонед, ки чӣ оксид ва чӣ барқарор мешавад.
12. Аз чӣ сабаб истифодабарии оҳан марзи муайян дорад?
13. Хосияти оксидҳо ва ҳидроксидҳо аз кадом омилҳо вобаста аст? Бо мисолҳои мушаххас фаҳмонед.

 

Намунаҳои ҳалли масъалаҳо

1) Аз байни 1 л маҳлули 18%-и сулфати мис (II) (р=1,12 г/см³) 23,2 л ҳидрогенсулфидро (ш.м.) гузарониданд. Кадом модда ва ба кадом миқдор таҳшин мешавад?

     Ҳал. Аввал, мо масса ва миқдори моддаи маҳлули 18%-и CuSO⁴-ро ҳисоб менамоем:

     Микдори моддаҳоро мукоиса менамоем: V₁: V₂=1,26 : 1,035, яъне миқдори моддаи CuSO₄ ва H₂S-ро навишта, аз ҳисоби H₂S, таҳшини ҳосилшударо меёбем:

     Ҷавоб: 99,36 г CuS

2) 8,9 г омехтаи Mg, Al ва Fe дода шудааст. Баъди коркарди ин омехта бо HNO₃-и консентронида, 4,1 г массаи ҳалнашуда боқӣ монд, ки онро бо маҳлули NaOH коркард намуданд. Дар натиҷа 1,4 г массаи ҳалнашуда боқӣ монд. Ҳиссаи массаи металлҳо дар омехтаи аввала ёфта шавад?

     Ҳал. Дар вақти омехтаи Mg, Al ва Fe-ро бо HNO₃-и консентронида коркард намудан, танҳо Mg бо HNO₃ ба реаксия дохил мешавад:

     Оҳан ва алюминий ба реаксия дохил намешаванд. Пас, 4,1г массаи ҳалнашуда, омехтаи Al ва Fe будааст. Массаи Mg ба 8,94,1=4,8 (г) баробар аст.
     Дар вақти коркарди омехтаи Al ва Fe бо NaOH, алюминий ҳамчун металли амфотерӣ дар маҳлули обӣ бо ишқор таъсири мутақобил мекунад:

     Пас, массаи ҳалнашуда 1,4 г оҳан буда аст. Массаи Al ба 4,11,4=2,7 (г) баробар аст. Ҳиссаи массаи металлҳоро дар омехтаи аввала ҳисоб мекунем:

     Ҷавоб: 15,76% Fe; 53,9% Mg; 30,34% Al

3) 1,11 г омехтаи оҳан ва А1-ро дар маҳлули 18,25%-и кислотаи хлорид (р=1,09 г/мл) ҳал намуданд. Дар натиҷа 0,672 л газ, (д.ш.м.) ҳосил шуд. Миқдори фоизии омехта ва ҳаҷми НС1 муайян карда шавад.
Ҳал: Микдори алюминийро бо х ва микдори оҳанро бо у ишора менамоем. Пас, массаи Al ба m_Al=v·M=x·27 ва массаи Fe ба m_Fe=y·56 баробар аст. Массаи омехтаро чунин ифода намудан мумкин аст:

     Миқдори умумии гази хориҷшаванда (H₂)-ро ҳисоб мекунем:

     Муодилаи дигарро дар асоси реаксияҳои Fe ва Al бо HCl менависем:

    Миқдори моддаи умумии Н₂-ро чунин навиштан мумкин аст:

     Ифодаҳои (1) ва (2)-ро якҷоя намуда, системаи муодилаҳои дуномаълумаро ҳосил менамоем:

     Аз муодилаи дуюми система у-ро ба муодилаи якум гузошта ҳосил мекунем:

     Ин муодиларо ҳал мекунем:    0,57 = 0,57·x

     Пас, х = 0,01 мол, яъне миқдори алюминий 0,01 молро ташкил мекунад. Қимати х-ро ба муодилаи дуюм гузошта у-ро меёбем:     Y = 0,03-1,5·0,01 = 0,015

     Пас, микдори оҳан ба 0,015 мол баробар аст. Сипас, ҳаҷми HCl ва таркиби омехтаро меёбем: